سرویس تجسمی هنرآنلاین: مرتضی زاهدی هنرمند تجسمی و کیوریتور نمایشگاه "آوت ساید آرت" درباره این نمایشگاه که آثاری از حسن حاضرمشار، سلیم کرمی (عمو سلیم)، داود کوچکی، ذبیح‌الله محمدی (گرگ‌علی لرستانی)، امیر کمند، منصور فروهی، محمد آریایی، پژمان برفراز و علی نوروزی پره در آن به نمایش گذاشته شده است به خبرنگار تجسمی هنرآنلاین گفت: به نظرم ابتدا باید درباره عبارت "آوت سایدر آرت" توضیح داد، "آوت سایدر آرت" در واقع عنوانی است که "راجر کاردینال" منتقد انگلیسی در سال 1972 مطرح کرده است و در حقیقت همان Non Academic Art (هنر یا هنرمندانی که به رسمیت شناخته نشده یا نمی‌شوند) است. این گرایش به توصیف و بررسی هنری می‌پردازد که خیلی غریزی و فارغ از اسلوب، قواعد و سواد آکادمیک خلق می‌شود. این عبارت در مقابل "این سایدر آرت" یا Official Art قرار می‌گیرد که به معنای هنر رسمی یا تعلیم داده و پذیرفته شده در آکادمی و آموزشگاهها توسط افراد یا نهادهای فرهیخته است.
وی ادامه داد: "آوت سایدر آرت" شکلی از آفرینش هنری است و اغلب توسط افرادی خلق می‌شود که اصطلاحا به آنها "Common" یا عوام می‌گویند. آنها هیچ ارتباطی با دنیای هنر و نخبگان فرهنگ "Cultural Elite" نداشته و آموزش هنری را در هیچ شکلی تجربه نکردهاند. به دلیل اینکه اکثر این هنرمندان بی‌سواد یا کم سواد هستند در دنیای حرفه‌ای از آنها قدردانی نمی‌شود و عمدتا پس از مرگ‌شان شناخته یا مورد توجه قرار می‌گیرند و این شکلی از تبعیض است. پدیدآورندگان این هنرها بدون عمد، تماس و اشراف به سبک‌ها و تحولات تاریخی در هنر و صرفأ بنا به ضرورت و نیازهای شخصی، فارغ از ملاحظات اجتماعی و اقتصادی با دستاوردهایی بدیع و شیوه‌هایی وسواس گونه در قلمروی بسیار بکر دست به هنر آفرینی می‌زنند و آثارشان شکلی از لایه‌های عمیق و تجربیات تحریف شده است.
این هنرمند در ادامه سخنان خود درباره "آوت سایدر آرت" اظهار کرد: بر این اساس و با بهره‌گیری از روشی جامعه‌شناسانه، گفتگو و تمرکز بر هنر دیوانگان و افراد بیمار، معلولان ذهنی، یا هنر عامه، هنر بازنشستگان آماتورها "Sunday painters"، هنر زندانیان، افراد بیکار یا کسانی که به دلایل گوناگون از حضور در مناسبت و مشارکت‌های اجتماعی طرد شده‌اند شکل گرفت. گروهی از این افراد در طبقه‌بندی موضوعات جامعه شناختی تعریف می‌شوند و باید آثارشان را در مسیر علم جامعه‌شناسی بررسی کرد. به علاوه باید اشاره کرد که تجلیات بصری این دسته از هنرمندان از چنان صراحت بی‌قید و بیانگری برخوردار است که به عقیده بسیاری از اصالت و قدرت بیشتری نسبت به جریان اصلی و مرکز خلق اثر هنری برخودرار است.
زاهدی با اشاره به اینکه معمولا در ایران برای این هنرمندان از عبارت "هنرمند خودآموخته" (Self-Taught art) استفاده می‌شود درباره استفاده از این عبارت برای هنر "آوت سایدر آرت" گفت: به نظر من عبارت "هنرخودآموخته" بسیار کلی، نامفهوم و تا حدودی غیر علمی است و مبین رفتارها و گرایشات همه هنرمندان "آوت ساید آرت" نیست. شوربختانه در نمایشگاههایی -که هر از چندگاه- برای این هنرمندان برگزار می‌شود اغلب استیتمنتی وجود ندارد و آن انگشت شمار نوشته‌هایی که موجود است بیشتر به بیوگرافی یا به توصیف روش‌های ساخت و پرداخت آثار این هنرمدان ختم می‌شود و به هیچ عنوان دریچه‌ای درست و علمی از چگونگی و چرایی آنچه که خلق شده یا خواست و تمایز این هنرمند با دیگر هنرمند آوت سایدر آرت جهت درک و نزدیکی با آثارشان گشوده نشده است! به همین سبب با وجود فعالیت‌های پراکنده‌ای که تا پیش از من صورت گرفته، هنوز فرهنگ‌سازی درستی رخ نداده است. و این به دلیل عدم تخصص و تمرکز مجموعه‌ای است که سعی بر فعالیت در این زمینه داشته یا دارند.
کیوریتور نمایشگاه "آوت سایدر آرت"با بیان اینکه در چند دهه گذشته و با وجود کشف برخی از هنرمندان "آوت سایدر آرت" ایرانی تقریبا هیچ پژوهش یا متن قابل ملاحظهای درباره آنها نوشته نشده است افزود: در خارج از ایران موزه‌ها، گالری‌ها، آرت‌فیرها، مجلات و مجموعهداران متعددی همچون "موزه آرت بروت لوزان"، " موزه آوت سایدر آرت ال.ای.ام فرانسه"، "موزه آرکناین فرانسه"، "مجموعه استدشووف بلژیک"، "گالری هامر در آمستردام"، "گالری کریستین برست در پاریس و نیویورک" و... وجود دارند که به شکل تخصصی روی چنین ژانری فعالیت می‌کنند و پژوهش‌ها و مجموعه‌هایشان را از طریق حضور در آرت‌فیرهای تخصصی که مهمترین آنها در پاریس و نیویورک برگزار می‌شود و یا جستجو در اینترنت و... گسترش داده و غنی می‌سازند. اکنون موزه‌های سیاری همچون The Museum of Everything وجود دارند که آثار این هنرمندان را از نقاط مختلف جهان شناسایی کرده و آنها را به شکل قابل توجهی معرفی می‌کنند.
وی ادامه داد: این در حالی است که در ایران و در هیچ بخشی، از آموزش و دانشگاه گرفته تا موزه‌ها و گالری‌داران و کلکسیونرها و هنرمندان و صنعت نشر و مطبوعات و... که هرگز در چنین محیط هایی پرسشی جدی و قابل اعتناء در این زمینه صورت نگرفته است! به عنوان مثال موزه هنرهای معاصر یکی از مراجعی است که موظف است درباره این هنرمندان کار پژوهشی قابل توجه انجام داده و روی آنها سرمایه‌گذاری کند. به علاوه هیچ ناشر کتابهای هنری نیز در ایران در زمینه "آوت سایدر آرت" کتابی را ترجمه و منتشر نکرده است و به همین دلیل ابعاد مختلف این نوع از هنر مطرح نشده است.
این هنرمند درباره نمایشگاه "آوت سایدر آرت" که اکنون در گالری لاله در حال برگزاری است نیز اظهار کرد: در این نمایشگاه آثار هنرمندانی که در زیر شاخه‌های متفاوت "آوت سایدر آرت" قرار می‌گیرند به نمایش گذاشته شده است. به عنوان مثال آثاری از گرگ‌علی لرستانی را به نمایش گذاشتم که در شاخه فولک آرت دسته‌بندی می‌شوند. البته فولک آرت ریشه‌دارتر از آوت سایدر آرت است زیرا ریشه در سنت و آیین‌ها و موضوعات پاپیولارتر دارد. در حالی که "آوت سایدر آرت" بسیار شخصی‌تر است. آثاری از داوود کوچکی به نمایش در آمده که نمونه یک هنرمند "آوت سایدر آرت" محض است. آثار امیر کمند برای دیدن فراهم است که در حوزه پریمیتیو آرت تعریف می‌شود که به موضوعات اسطوره‌ای و افسانهها می‌پردازد همچون حسن حاضر مشار که یک پریمیتو آرتیست شاخص ایرانی است. درحالی که مثلا محمد آریایی یک هنرمند نیمه آوت سایدر که جنس آثارش متمایل به هنر معاصر است. او با تصورات خواب مانند، متوهم و کابوس وارش مجذوب‌مان می‌کند. یک سوررئالیست خودآموخته واقعی که بیانگری‌های آزادانه‌اش شبیه گرافیتی آرت است که اساسا با کار دیگر هنرمندان این نمایشگاه متفاوت است. یا سلیم کرمی بزرگ (عمو سلیم)، خالقی قابل اعتماد و بازیگوش که آثارش در تقاطع آوت سایدر آرت، هنر نائیو و چیلدرن آرت قرار دارد و ساده و بی‌تکلف و مستقل از زمینه‌های فرهنگی و جغرافیایی با زیانی شخصی و جهانی است.
زاهدی ادامه داد: نشان دادن این تقسیمبندیها در آنچه همه این سالها به شکلی نادرست تنها هنرخودآموخته نامیده شده است یکی از اهدف مهم من در این نمایشگاه است.
نمایشگاه "آوت سایدر آرت" تا 18 آذر ماه در گالری لاله به نشانی خیابان فاطمی، ضلع شمالی پارک لاله، روبروی پارکینگ طبقاتی ادامه دارد.
انتهای پیام/